Vrijheidsrokken
Een langlopend project. Vrijheidsrokken gemaakt van afgedankte militaire kleding.
Vrijheidsrokken kunstproject met Oekraïense vrouwen 2023
Elganan Jelsma
 | Alle borduurwerken met namen alle borduurwerken met namen freedom skirt embroidery.pdf (8.7MB) |
| project vrijheidsrok project vrijheidsrok Borduur een lapje voor een rok 3 talig v2.pdf (1.26MB) |
| uitleg project in 3 talen Vrijheidsrokken kunstproject met Oekraiense vrouwen 2023 algemene toelichting.pdf (78.13KB) |
| Vrijheidsrokken kunstproject met Oekraiense vrouwen 2023 algemene toelichting.pdf (78.13KB) |
Gratis te downloaden borduurpatroon (eigen ontwerp). Heb je Lesya geborduurd? Dan vind ik het natuurlijk leuk om de resultaten te zien! Stuur je een fotootje?
| Lesya Ukrainka borduurpatroon lesya ukrainka borduurpatroon.pdf (5.95MB) |
| lesya ukrainka borduurpatroon.pdf (5.95MB) |
Voor de tekst in Oekraiens of Engels ... zie pdf!
Alle kunstwerken in dit project, zijn ontstaan uit de samenwerking met Oekraïense vrouwen. Het creëren van vrijheidsrokken is een langlopend project. Een paar jaar geleden ben ik daar mee begonnen omdat ik geconfronteerd werd met de enorme textielafvalberg van afgedankte militaire kleding. Geïnspireerd door de bevrijdingsrokken uit 1945 ben ik na gaan denken over wat vrijheid voor mij en de mensen om mij heen betekent. Van de militaire kleding ben ik vrijheidsrokken gaan maken. Helaas brak vorig jaar de oorlog uit tussen Oekraïne en Rusland en bleek vrijheid weer een heel andere betekenis te krijgen, zeker voor de Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland kwamen.
Met een tolk en diverse Oekraïense vrouwen (en zelfs een paar kinderen) zijn we aan het werk gegaan. Ik heb hen gevraagd om ‘iets’ te borduren op een lapje afgedankte militaire kleding, uiteraard waren ze geheel ‘vrij’ in het onderwerp en de kleuren. Borduren is een ambacht/ techniek die nog veel wordt toegepast in Oekraïne. Bekend zijn hun traditionele blouses. De meeste vrouwen spraken geen Nederlands of Engels, maar juist door met de handen te werken ontstond er een verbinding. In een sfeer van rust en vertrouwen kwamen er ook verhalen naar boven en benoemden ze onderwerpen die voor hen belangrijk zijn. Dat was ook voor mij weer inspirerend en heeft naast de vrijheidsrok ook weer nieuw werk opgeleverd.
Van alle geborduurde lapjes heb ik een grote vrijheidsrok gemaakt.
Tijdens de borduurbijeenkomsten kwamen er diverse onderwerpen naar boven. Natuurlijk persoonlijke verhalen, maar ook onderwerpen die zij graag aan ons willen laten zien/ horen.
Zoals de auteur/ dichteres Lesya Ukrainka (1871-1913) bekend van o.a. The Forest song. De gedichten en toneelstukken van Ukrainka worden geassocieerd met haar geloof in de vrijheid en onafhankelijkheid van haar land en is daarmee ook een symbool van Oekraïne geworden. Ook in Rusland staat een beeld van haar. Vrouwen die daar bloemen leggen als protest tegen de oorlog worden direct opgepakt.
Als een soort eerbetoon heb ik een borduurpatroon ontworpen van Lesya Ukrainka en deze geborduurd. Ook heb ik haar portret geborduurd op een overrok. Als je deze over je hoofd trekt ben je geheel gecamoufleerd, doe je hem naar beneden dan zie je het portret.
Ook gaven de vrouwen aan dat zij hier nu tijd hebben om te borduren, maar dat er momenteel in Oekraïne niet geborduurd wordt. De vrouwen die nog in Oekraïne zijn, maken dagelijks camouflagenetten van restafval, visnetten en lapjes, in opdracht van het leger. En aangepaste kleding voor soldaten die gewond zijn geraakt. En er worden bivakmutsen en sokken gebreid (zoals de Nederlandse vrouwen deden tijdens WO I).
Uit dit verhaal komen mijn wandkleden van het camouflage bos. Hier heb ik een motanka in geplaatst. Een Motanka is een Oekraïense familietalisman, het symbool van voorspoed, goedheid en hoop. De naam ‘motanka’ komt van het woord ‘motaty’ (opwinden), dwz een geknoopte pop van restjes stof, zonder naald en schaar te gebruiken.
Ook vertelden de vrouwen over een mooi Oekraïens volksliedje over borduren: Twee kleuren (rood van de liefde en zwart van het verdriet). Elk detail in het borduurwerk heeft een eigen betekenis.
‘De twee kleuren van mij, de twee kleuren,
Jullie zijn zowel hier op mijn kleding als in mijn ziel.
De twee kleuren van mij, de twee kleuren,
De rode - dat is liefde, de zwarte - dat is verdriet.’
Al met al is het een inspirerend project en ik hoop dat de vrijheidsrok gaat reizen en op die manier het verhaal verder vertelt van de moedige vrouwen die zorgen voor verbinding en bezig zijn met leven, liefde en vrijheid.
Deelnemers Vrijheidsrok
Anastasia, Liudmyla , Oksana, Olena, Maryna, Tanya, Niels, Polina, Olga, Lyubov, Nadya, Esma, Nadya, Anastasia, Neonilla, Olena, Lilia, Nadya, Angelique, Nadya.
Liuda (9 jaar), Karolina (10 jaar), Mariia (10 jaar), Anastasiia (11 jaar), Artem (7 jaar).